Planlama aşaması; gerekli araştırmalarda bulunulması, problemlerin ortaya çıkarılması, bilgi ve veri toplamayla ilgili analiz süreci; bilgilerin birleştirilmesi ve sonuçların değerlendirilmesiyle ilgili birleşim aşaması ve plan kararlarının oluşumu aşamalarından meydana gelir.

İMAR PLANINDA MUHTEMEL HUKUKA AYKIRILIK NEDENLERİ

Bu aşamada meydana gelebilmesi muhtemel olan hukuka aykırılık nedenleri incelenecektir.

A. PLANLARIN YETKİSİZ KAMU İDARESİNCE YAPILMIŞ OLMASI

Planlara yönelik açılan davalarda yetki bakımından inceleme, davanın konusu olan imar planının yetkili olan kamu idaresi tarafından ve aynı kamu idaresinin yetkili organları tarafından yapılıp yapılmadığını kapsar. Şayet söz konusu işlem yetkisiz kamu idaresi veya kamu idaresi organı tarafından yapılmışsa bu plan iptal edilmeye tabiidir.

B. PLANLARIN KAMU İDARESİNİN YETKİSİZ BİRİMLERİNCE ONAYLANMASI

İmar planları, söz konusu kamu idaresinin mevzuatlar ile yetki verdiği organlarca kabul edilmiş olmalıdır. Eğer bu şarta uyulmazsa planların iptali söz konusu olacaktır.

C. PLANIN YETKİSİZ KİŞİLERCE HAZIRLANMASI

Bu planların yeterlik sertifikasına sahip olan çalışanlarca yaptırılması önem taşımaktadır. Bu kurala uyulmaması söz konusu işlemi şekil açısından sakatlayacaktır.

D. PLANLAMA ALANININ MEVZUATA AYKIRI BİÇİMDE BELİRLENMESİ

Planlamanın ilk süreçlerinden birisi, planlama bölgesinin belirlenmesidir. Olağan şartlarda planlama bölgesi belirlenirken söz konusu idarenin takdir hakkı vardır. Fakat Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği bazı planlar bakımından planlama bölgesinin seçilmesiyle alakalı önem verilmesi gereken şartlar koymuştur. Bu kurallara aykırı belirleme, planın iptaline sebep olabilir.

E. PLANLARIN GEREKLİ VERİLERİN TAM OLARAK TOPLANMADAN HAZIRLANMASI

Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği madde 21 uyarınca imar planı oluşturulurken iki çeşit verinin temin edilmesi zorunludur. Bu veriler 1)genel olarak planlama alanının yapı ile alakalı veriler 2) plan bölgesine yönelik ihtiyaç duyulacak sağlık, eğitim, kültürel ve sosyal tesis vb. hizmet çeşitlerine ilişkin veriler. Burada şu hususa dikkat edilmelidir ki gereken verilerin toplanmamış olması, bir başına iptal davası konusu olamaz fakat imar planlarının iptaliyle ilgili önemli bir sebep oluşturacaktır.

F. HÂLİHAZIR HARİTASI BULUNMAYAN VEYA GÜNCELLİĞİ OLMAYAN ALANLARDA PLAN YAPILMASI

Uygulama imar planı ve nazım imar planlarının tanımlarından bu planların yapılabilmesi için hali hazır haritanın yapılmış olmasının gerekli olduğu anlaşılır. Yani demek oluyor ki hali hazır haritası yapılmamış olan bölgelerde nazım ve uygulama imar planının yapılması, söz konusu tanım sebebiyle mümkün değildir.

G. GEREKLİ İZİNLERİN ALINMAMIŞ OLMASI

Olağan durumlarda plan yapmakla yükümlü idarenin, bir taşınmazı herhangi bir imar planı içeriğine alabilmek için taşınmaz sahibi olan bireyin izninin alınması gerekliliği yoktur. Fakat bazı istisnai durumlarda ilgili kamu idaresinden onay alınması gerekmektedir.(tarım arazileri, meralar vb.)

H. BİLİMSELLİK İLKESİNE AYKIRILIK: ANALİZ VE SENTEZ YAPILMADAN PLAN HAZIRLANMASI

İmar planları yapılırken bilimsel olgular göz önünde tutulmalıdır. Söz konusu yönetmeliğe göre kentsel risk analizi, nüfus analizi, yapı ve doku analizi vb. veriler zorunluluk teşkil eder.

I. EŞİK ANALİZİ YAPILMAMASI

Söz konusu yönetmeliğin 22. Maddesi uyarınca planlar hazırlanırken eşik analizinin yapılması zorunlu hale getirilmiştir. Bu analiz plan kararlarının meydana gelmesinde temel plan altılığı olarak kullanılacaktır. İmar Planında Yaygın Hukuka Aykırılık Nedenleri

İ. PLANLARIN ŞEHİRCİLİK İLKELERİNE UYGUN OLARAK HAZIRLANMAMASI

İmar planlarının hazırlanması sürecinde, şehir gereksinimlerini karşılayacak büyüklükteki sosyal ve teknik altyapı bölgeleri dikkate alınmak zorundadır.

J. PLAN REVİZYON VE DEĞİŞİKLİKLERİNDE ŞEHİRCİLİK İLKELERİNE UYGUN DAVRANILMAMASI

Plan yapılan bölgenin şuan ki halinin, imkânlarının ve gelecekteki gelişiminin gerçeğe en yakın biçimde saptanabilmesi amacıyla coğrafi bilgiler, beldenin kullanılışı gibi konulardaki incelemelerle birlikte o yöre için en ideal şartları sağlayan planın hazırlanması gerekmektedir.

K. PLANLARIN PLANLAMA TEMELLERİNE UYGUN OLMAMASI

Planlar yapılırken, nazım imar planı oluşturulmadan uygulama imar planı oluşturulamayacağı gibi bazı planlama temelleri söz konusudur. Bu temellere uyulması imar hukuku açısından zorunluluk teşkil eder.

L. KAMU YARARI HEDEFİ DIŞINDA PLAN VE PLAN DEĞİŞİKLİĞİ YAPMAK

Amaç ögesi, idari işlem ile ulaşılması planlanan gayeleri konu alır. Hiçbir idari işlem yoktur ki içerisinde kamu yararı hedefi olmadığından söz edilsin. Kamu faydası hedefi bulundurmayan bir plan veya plan değişikliği hukuka aykırılık teşkil eder.

M. BÖLGELEME VE YAPILAŞMA KRİTERLERİNİN BELİRLENMEMİŞ OLMASI VEYA MEVZUATA UYGUN ŞEKİLDE BELİRLENMEMESİ

Bölgeleme imar planı kapsamındaki bazı kullanım alanlarının 1)Kullanım amaçları 2)Yapı yoğunlukları 3) Yapı yükseklikleri dikkate alınarak belli sınıflandırmalara tabii tutulmasıdır. Söz konusu maddeler imar planı kararları ve plan notları vasıtasıyla tespit edilmektedir. İmar Planında Yaygın Hukuka Aykırılık Nedenleri

N. PLANLARIN MEVZUATA UYGUN ŞEKİLDE (PAFTA, LEJANT, AÇIKLAMA RAPORU, PLAN HÜKÜMLERİ) OLUŞTURULMAMIŞ OLMASI

Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği md. 7 uyarınca planlar, pafta gösterim, plan notları, ve plan raporuyla beraber bir bütünlük teşkil etmektedir. Bu yüzden saydığım hususların hepsi bir imar planında bulunmalıdır.

O. PLANLARIN KABUL EDİLMESİNDEKİ HATALAR

Daha önce saymış olduğumuz imar planlarıyla ilgili yeniden gözden geçirme, ekleme ve değişiklikler idarenin karar makamlarının kabul etmesi ile yürürlüğe girer. Planlar; plan notları, plan raporları ve ekleri ile beraber kabul edilir. Kabul metninde açıkça yer almasa bile plan raporu ve diğer eklerin plan paftalarıyla beraber onaylandığı kabul edilir. Bu onayda yapılabilecek olan hatalar, söz konusu işlemi hukuki açıdan kötü şekle getirecektir.

3194 sayılı imar kanunu, Türkiye’de imar ve şehircilikle ilgili düzenlemeleri kapsayan bir kanundur. Bu kanun, yerleşim yerlerindeki yapılaşma ve kullanım alanlarının planlanması, denetlenmesi, yönetilmesi ve korunması gibi birçok konuyu düzenlemektedir. Kanun, belediyeler ve il özel idareleri gibi yerel yönetimlerin görev ve sorumluluklarını belirlemektedir.

3194 sayılı imar kanunu, Türkiye’deki yerleşim yerlerinin planlı bir şekilde geliştirilmesini ve çevre düzenlemesini hedeflemektedir. Kanun, imar planlarının hazırlanması, onaylanması, uygulanması ve denetlenmesi süreçlerini ayrıntılı bir şekilde düzenlemektedir. Ayrıca, kanun, yapıların güvenliği, çevre koruması, kamu yararı ve planlama ilkeleri gibi konuları da kapsamaktadır.

3194 sayılı imar kanunu, aynı zamanda planlı alanlar, kırsal alanlar, özel mülkiyet alanları, yapı kullanma izinleri, ruhsatlar, yapı denetimi, imar uygulama esasları, cezai hükümler ve diğer konuları da düzenlemektedir. Bu kanunun amacı, planlı ve sürdürülebilir bir kentleşme politikası oluşturmak ve bu politikayı uygulamak için gerekli kuralları belirlemektir.