Taraflar arasında herhangi bir anlaşma bulunmuyorsa kıdem tazminatının tek seferde ödenmesi esastır. Çalışanın rızası bulunmadığı sürece işveren tek taraflı iradesi ile taksitlendirme yapamaz. Ancak işçi ve işveren karşılıklı olarak ödemelerin taksitle yapılması hususunda anlaşmaya vardılarsa kıdem tazminatı ödemesi birden fazla taksitle yapılabilir. Burada devreye sözleşme serbestisi ilkesi devreye girmektedir. İş Hukukunda sınırlı olarak görebildiğimiz sözleşme özgürlüğü ilkesinin uygulaması bu durumda devreye girmektedir. İşçilerin mağduriyetinin yaşandığı nokta ise işverence işe devam etmeyi düşünen çalışanlara taksitli kıdem tazminatı ödemesinin zorunlu tutulmasıdır. İş Hukukunda işçi lehine yorum ilkesinin esas olduğu göz önüne alındığında bu durumun İş Hukuku temel ilkelere aykırı olduğu şeklinde değerlendirme yapılabilir. Tartışmalı bir uygulama da olsa İş Kanunu’nda, Resmî Gazete’de yayımlanan Kanunda taraflar anlaştığı sürece taksitli kıdem tazminatı ödemesini yasaklayan bir hüküm bulunmamaktadır.
TAKSİTLER HALİNDE ÖDENMESİ KABUL EDİLEN KIDEM TAZMİNATINA FAİZ TALEP EDİLEBİLİR Mİ?
Eğer işçi kıdem tazminatını taksitler halinde ödenmesini kabul etmişse bu durumda faiz isteyip isteyemeyeceği önemlidir. Enflasyonun yüksek olduğu bu dönemlerde birkaç ay sonra alınacak tazminat bedelinin şimdiye nazaran değerinin düşük olacağı aşikârdır. Bu durumda aylar sonra ödenecek kıdem tazminatına faiz işletilmesi talebinin geçerlilik kazanmayacağı yönünde Yargıtay Kararlarının mevcut olduğunu belirtmek isteriz.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi E. 2020/4492 K. 2021/1536 T. 19.1.2021 sayılı ilamında şu şekilde belirtilmiştir;
“Kıdem tazminatının taksitler halinde ödenmesini kabul eden işçi, bu konuda iradesinin fesada uğratıldığını ileri sürüp kanıtlamadığı sürece faiz hakkından vazgeçmiş sayılır. Taksitlerin zamanında ödenmesi durumunda ayrıca faize hak kazanılamaz. Bu konuda daha sonraki taksitlerin ödemesi sırasında ihtirazı kayıt ileri sürülmesinin sonuca bir etkisi yoktur. Ancak, taksitlerden bir ya da bazılarının gününde ödenmemesi durumunda hak kazanılan kıdem tazminatının tamamı için faize karar verilmelidir. İşçinin taksitli ödemeyi öngören ödeme planını kabulü, ancak taksitlerin gününde ödenmesi halinde işveren yararına sonuç doğurur. Taksitler gününde ödenmediğinde işçinin taksitli ödeme anlaşmasıyla bağlı olduğunda söz edilemez. İşçi, işverence anlaşmaya uyulacağı varsayımı ile taksitli ödemeyi kabul etmiş sayılmalıdır. İş hukukunda işçi yararına yorum ilkesi de bunu gerektirir. Bu itibarla, kıdem tazminatının taksitler halinde ödenmesini öngören anlaşmanın işverence ihlali halinde işçi, kıdem tazminatının tamamı için fesih tarihinden itibaren faize hak kazanır. Daha önce yapılan ödemeler de Borçlar Kanunu’nun 84. maddesi uyarınca öncelikle faize ve masraflara sayılmalıdır."
SONUÇ OLARAK;
Kıdem tazminatının taksitle ödenmesi mümkündür. Ancak bu öyle imkandır ki; ancak işçinin rızasına bağlıdır ve tek bir taksitin bile gecikmesi halinde anlaşma iptal olur. Kıdem tazminatının taksitle ödenmesinin hangi şartlarda mümkün olduğunu ve devamında ortaya çıkabilecek durumları şöyle özetleyebiliriz:
Asıl olan kıdem tazminatının peşin ödenmesidir ve istisnai olan taksitle ödenmesidir. İşçi, rızası olmadığı müddetçe taksitle kıdem tazminatı ödenmesini kabul etmek zorunda olmadığını bilmelidir.
Fakat özellikle ekonomik olarak zor durumda olan bir işveren söz konusu ise, kıdem tazminatını hiç alamayıp yıllarca davalarla uğraşmaktansa, imkan dahilinde taksitler halinde almak iyi bir seçenek olacaktır.
Özellikle; böyle bir anlaşmaya işçi razı olsa bile, taksit aksadığı anda işçinin bütün tazminatını talep edilebilecek olması ve tüm kıdem tazminatına, hem de fesih tarihinden itibaren faiz istenebilmesi, taksitle ödemeyi daha da cazip hale getirmektedir.
